De oorsprong achter het verhaal van de "kruikezeiker" is onzeker. Het staat vast dat in de 17e eeuw al urine gebruikt werd om te wassen en wol te verven, maar of Tilburgse arbeiders hun urine verzamelden in kruiken en verkochten blijft een mysterie. Urine bestaat voor 93.3 procent uit water en voor 6.7 procent uit vaste stoffen. Ongeveer een derde van de vaste bestanddelen is de stof ureum, en door die stof komt na een chemisch proces ammoniak in de urine. Door de geschoren wol met urine te wassen werd de wol gereinigd. Men vulde een bad met een derde urine en twee derde water, en liet dit een nacht staan. Het mengsel werd verwarmd tot vijftig graden Celsius, en dan werd de wol daarin gewassen. Vervolgens moest de wol uitgespoeld worden in schoon water. Dat gebeurde in het riviertje De Ley, maar ook in ‘spoelen’ (met water gevulde kuilen) in de stad. Zulke spoelen bevonden zich bijvoorbeeld waar nu het Wilhelminapark, het Hasseltplein en het Transvaalplein liggen. Urine werd ook gebruikt bij het verven van de wol (of ‘het laken’ zoals men in die tijd zei). Niet voor elke kleur was urine nodig, maar bijvoorbeeld wel voor de kleur blauw, die onder meer gebruikt werd om boerenkielen te maken. Het verven en koken van de stof leverde in de ververijen veel afvalwater op dat via sloten werd afgevoerd, vandaar het woord ‘blauwsloot’. Er zijn verfrecepten met gebruik van urine bewaard gebleven en we weten ook dat op zeker moment een emmer urine een halve stuiver kostte. De oudste bron, een akte, over het gebruik van ‘warm stinckende pis of zeep’ dateert van 11 oktober 1689.

flessen uit tilburg en omgeving

erve.h.v.d.brekel tilburg

Bierbrouwerij de Posthoorn vierde in 1904 het 100-jarig bestaan en zou dus in 1804 zijn opgericht. Echter op een briefhoofd uit 1913 staat 1806. 

 Hofleverancier

Landbouwer Jacobus Adrianus van Roessel (1777-1863) werd in 1840 brouwer aan het Korvelplein. Zijn kleinkinderen Jacques (J.G.C.J.) van Roessel (1872-1942) en Marie van Roessel (1873-1916) ontvingen in juli 1895 het predikaat hofleverancier als fa. de Erven A.H. van Roessel. In datzelfde jaar werd een nieuwe brouwerij met ketelhuis, machinekamer, voorkelder enzovoort gebouwd. De architect was J.H. van den Abeelen en de aannemer L. van Herk.

tot 1900 droeg de brouwerij de naam Bierbrouwerij Bernhard van Roessel. De vennootschap De Posthoorn werd in 1907 bij K.B. goedgekeurd en heette daarvoor vanaf 1879 de Erven A.H. van Roessel. Hierna werd de naam gewijzigd in Bierbrouwerij J. van Roessel Erven. Vanaf 1910 tot 1935 droeg de brouwerij de naam N.V. Bierbrouwerij de Posthoorn. 

 onder wat berichten uit oude kranten

1877 De Tilburgse Bierbrouwers: C. van Roessel, A.H. van Roessel, A. van Roessel, A. de Kroon, A. van den Boer, en Gebr. Witlokx nemen geen Belgische centen in betaling aan dan 11 voor een dubbeltje.

1891 De Tilburgse Bierbrouwers hebben een vergadering belegd met andere brouwers uit de omgeving, om de concurrentie van de bierbrouwerij van de Paters Trappisten tegen te gaan. Onlangs is die brouwerij aanzienlijk uitgebreid en heeft men een brouwmeester aangetrokken die ook Beiersbier kan maken. Protesten bij de Bisschop van 's-Bosch hebben nog niets opgeleverd.

1893 Tientallen boeren reden met hun karren af en aan om vrachten ijs te lossen in de nieuw gebouwde ijskelder bij bierbrouwerij 'de Posthoorn' van de firma Erven van Roessel op Korvel. Men denkt 800 tot 1000 karren met ijs nodig te hebben om de ijskelder te vullen.

1895 Maandag was men aan de Bierbrouwerij "de Posthoorn" bezig met het lossen van een brouwketel. Door een ongelukkig toeval geraakte een der brouwmeesters, de heer Abels, met den voet daaronder, zoodat die ernstig gekwetst werd.

1896 Gister namiddag, omstreeks 2 ure, heeft Jan van der Pol, oud 42 jaren, arbeider in de Bierbrouwerij van de Kinderen Van Roessel, te Korvel, alhier, het ongeluk gehad op zijn hoofd in een brouwketel met kokend water te vallen, zoodat hij deerlijk gebrand daar uit te voorschijn kwam en in levensgevaar verkeert. - De ongelukkige is heden morgen aan de gevolgen overleden. Hij laat eene weduwe met twee kinderen na.


1904 Bier-Oorlog te Tilburg. Waarbij het Trappistenbier door de herbergiers wordt geboycot

1916 De drie ijsfabrieken te Tilburg: N.V. Bierbrouwerij de Posthoorn, N.V. Eerste Tilb. IJsfabriek en IJsfabriek de Noordpool hebben een gemeenschappelijke prijs voor staven ijs, bepaald op 40 cent.

De Posthoorn                    
Dubbel Korvels Bier
Korvels Beijersch Bier
Korvels Dortmunder
Korvels Dubbel
Korvels Dubb. Gerste
Korvels Gerste
Korvels Lager
Korvels Lager Bier
Korvels Mout Extract

   f.verheyen&zn.nv baarle nassau

Frans Verheijen begint in 1901 met de fabricage van

limonade in Baarle-Nassau. Hij is in 1900 begonnen met een café

en maakt al spoedig in België kennis met het fenomeen

limonade. In 1901 begint Frans Verheijen dan zijn produktie

van 'priklimonade'. Hij schaft zich daarvoor een honderdtal

flesjes en een schudmachine, om het koolzuur in de limonade te

brengen, aan. Limonade wordt getapt in borrelglaasjes en kost

2 à 3 cent per glaasje!

      wed.a.j.m.brouwers reyen

ariston tilburg

limfa baarle nassau

1945 Limonadefabriek F. Verheijen en Zonen laat de naam 

'Limfa' deponeren als handelsmerk. 

limfa baarle nassau

1961 De limonadefabriek van NV F. Verheijen en Zonen viert op

18 november 1961 haar zestigjarig jubileum met de

ingebruikname van een nieuwe fabriek. De nieuwe fabriek is

ontworpen door architect J. Backx jr. uit Alphen. De 

productie in het jubileumjaar bestaat uit Limfa limonades, 

Bubble Up, limonade gazeuses en vruchtenlimonades.

bubble up

exota dongen

exota        

Vanaf 1923 werd door de voormalige bierbrouwerij De Kroon te Dongen een zogenaamde limonadegazeuze op de markt gebracht onder de merknaam exota. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd de Commanditaire Vennootschap De Kroon v/h H.J.C. van Tuijn omgezet in Van Tuijn's Limonadefabrieken en Distilleerderijen N.V. Vanaf 1948 werd Exota verkocht in zogenaamde gezinsflessen van 75 cl met beugelsluiting. In de jaren vijftig werd het Dongense bedrijf marktleider op het gebied van limonadegazeuses. In 1967 werden de verouderde Exota-beugelflessen vervangen door flessen met een metalen schroefdop. Het marktsegment van de limonadegazeuses was op dat moment reeds sterk slinkend. coladranken en heldere lemon-limedranken ('updranken') waren sterk in opmars.

m.v.d.bemd tilburg

Tilburg telde in 1694 26 brouwers, waarvan 7 ‘huijsbrouwers’ en 19 ‘coopbrouwers’. Een coopbrouwer brouwde voor zijn kostwinning, een huijsbrouwer probeerde in eigen behoefte te voorzien. Vele thuisbrouwers waren even goed geoutilleerd als professionele brouwers. Zo gaf huijsbrouwer Marinus de Wolf in 1694 op dat hij beschikte over een brouwketel van tien tonnen (ongeveer 1.600 liter) en gebruikte coopbrouwerJande Cort een brouwketel van 9,5 ton. Het aantal brouwers liep in de loop der tijd terug tot elf in 1757, zeven in 1816, zes in 1881 en drie in 1919. 

m v/d bemd tilburg

tudo

tudo  de kroon (exota) dongen

h.f.de leijer hilvarenbeek

De oude brouwerij is gesitueerd in een 18e eeuwse verbouwde boerenschuur. Voorzover bekend bestaat de brouwerij in de huidige vorm sinds 1877. De elkaar opvolgende brouwers hebben iedere keer weer het nodige  ‘gemoderniseerd’. Uit alle bouwfasen zijn nog duidelijk sporen aanwezig. In 1933 werd de brouwerij gesloten, omdat er nog nauwelijks vraag was naar bieren van hoge gisting. Zestig  jaar  later wordt het idee geboren om de vervallen brouwerij nieuw leven in te blazen. Een aantal enthousiaste vrijwilligers krijgt het uiteindelijk voor elkaar om het oude pand en zijn inventaris helemaal te restaureren en zelfs een nieuwe brouwerij te bouwen.

Vanaf het begin van de 17e eeuw werd er in Hilvarenbeek op vele plaatsen bier gebrouwen. Bij de dorpsbrand van 1694 gingen drie brouwerijen verloren maar bleven er nog acht over. Er waren toentertijd maar liefst 32 herbergiers. In 1715 waren er nog zes brouwers en in 1792 nog drie waarvan er twee stilliggen. In 1819 zijn er nog twee en in 1830 nog één. Het aantal herbergen liep eveneens terug. Niettemin werden er in de 19e eeuw nog twee brouwerijen gesticht. Naast "De Roos" was dat "De Arend" uit 1882. Deze werd echter door brand verwoest in 1911.